Kundak Nasıl Yapılmalı?

Bebeğinizin kalça gelişimine dost kundak

Yenidoğan bebeğiniz doğduktan sonra birtakım testler yapılıyor.  Bunların amacı ‘önleyici’ ve gerekiyorsa ‘tedavi edici’ yaklaşımlarla problemi büyümeden çözmek.  İşte yenidoğan bebeklerin kalça ekleminin değerlendirilmesi de bu yenidoğan tarama testlerinin içinde yer alan bir konu.  Neden önemli?  Kalça çıkığının tespiti açısından.  Yenidoğan bebeğin kalça eklemi çok hassastır; kalçanın hareketsiz bırakılması veya bacakların düz olarak baskıyla tespitlenmesi kalça eklemine çok ciddi hasar verebilir.  Etrafımızda topallayan erişkinlerin çoğu yanlış uygulamalar sonucunda geç kalça çıkığı saptanmış kişilerdir.  Her 1000 yenidoğan bebekten birinde gelişimsel kalça çıkığı saptanıyor.

Bu durum ilk aylarda teşhis edilirse Havlik askısı denilen bir aparat ile haftalık takiplerle 6-8 hafta içinde tedavi ediliyor.   Daha geç tanındığında ise (6. Aydan sonra ) bebeğin seri operasyonlar geçirmesi gerekir.

Yenidoğan bebeğinizin kalça muayenesi çocuk hekimi tarafından özel bir muayene hareketiyle kontrol edilir (Ortalani testi).  Eğer bu testi yapan hekim problem saptarsa kalça eklemi ultrasonu çekilerek uyluk kemiğinin kalça içindeki  durumu değerlendirilmelidir.  Halen ülkemizde her yenidoğan bebeğe kalça ultrasonu yapılmamaktadır.  Rutin kalça ultrasonu ile kalça ekleminin taranması gereği birçok ülkede tartışma konusudur.

Şu durumlar varsa kalça ultrasonu ilk 6 hafta içinde MUTLAKA yapılmalıdır:

• Gebeliğinizin son üç ayında bebek dönmediyse yani makat geliş durumu saptandıysa (sezaryen veya vajinal yolla doğmasına bakılmaksızın)
• Ailede kalça çıkığı öyküsü varsa (birinci dereceden akrabalıklarda risk 12 kat artmakta)
• Doktorunuz bebeğinizin kalça muayenesini şüpheli bulduysa
• Anne-baba olarak sizlerin bu konuda endişeniz varsa
• Bebeğe yanlış kundak yaptıysanız

Peki KALÇA DOSTU KUNDAK nasıl yapılmalı?

Geleneksel toplumlarda tüm vücudu  sımsıkı saran, bacakları dümdüz ve bitişik olarak kundağa alan adeta bebeği ‘koza’ gibi sarmallayan kundaklar yapılırdı (Japonlar, Türk kavimleri, Kızılderililer).  Bu toplumlarda kalça çıkığı sıklığı çok fazla idi.  Ülkemizde de bebeği bu şekilde kundaklamak çok yaygın bir uygulamadır.  Koza gibi kundaklama OUT!  Son yıllarda tüm dünyada kundaklama bebeğin uykusunu düzene koymak amacıyla yaygınlaşmış durumda.  Özellikle ilk aylarında kundağı kalça dostu olacak şekilde yapmak gerekir.

• Bebeği kundaklarken geniş, yumuşak bir bez kullanılmalıdır. Kundak üst vücudu sıkıca sararken alt vücudu yani bacakları serbest bırakmalıdır.  Kundak bezi kare ise üst kısmı katlanır ve bebeğin  omuzu kat yerine gelecek şekilde yerleştirilir.
• Önce bir kol, düz veya kıvrılmış olarak kundak beziyle sarılır. Bezin ucu karşı tarafta bebeğin sırtına doğru sıkıştırılır.
• Kundak bezinin alt kısmı toparlanarak bebeğin arkasında veya önünde tespitlenir. Bacaklar kıvrılmış olmalı, serbest hareket etmelidir
• Diğer kol, düz veya kıvrılmış olarak karşı taraftan uzatılan diğer uçla tespitlenir. Bezin ucu bebeğin arkasında sabitlenir.
• Kundak bebeğin üst vücudunu sıkıca sarmalıdır. Eğer kundağın üst kısmı gevşerse bebeğin yüzünü kapayarak nedensiz beşik ölümü riski doğurabilir.  Kundaklanmış bebek her zaman sırtüstü yatmalıdır.
  Eğer bebeğiniz dönmeye başladıysa kundaklamaya son vermelisiniz.

Hazırlayan:  Dr Gülnihal Şarman

Yenidoğan ve Çocuk Hastalıkları Uzmanı

Kaynaklar:

1-  Evaluation and Referral for Developmental Dysplasia of the Hip in Infants.  Shaw B, Segal L S, Section of  Orthopaedics.  Pediatrics Vol 138 No 6, Dec 2016.

2-  Swaddling and Developmental Hip Dysplasia, American Academy of Orthopaedic Surgeons Position Statement. Rev Dec 2015