Bebek Gelişimi / 6-9 Aylar Arası

İlişkiler ve Duygular

Neler Oluyor? 

• Bebeğinizin kişiliği gelişmektedir. Kim olduğu, onunla kimin ilgilendiği, kimin yabancı olduğu konusunda fikirleri geliştirmektedir. Pozitif ve negatif  duygularını ifade eder. Kendisini seven insanlarla beraber olmayı sever. Başkalarının yüz ifadelerini taklit eder. Kendisindeki bu yeni gelişim sayesinde, yardıma ihtiyacı olduğunda iletişim kurar, hatta dikkati çekebilmek için bağırabilir Çocuklar ve yetişkinler arasındaki farkı bilir. Arkadaş canlısı çocuklarla oyun oynamayı sever, onlarla ilişki kurar ve onlara gülümser.
• Bu dönemde, bebek hayatındaki en önemli insanlarla güçlü bir bağ kurdukça anne babaya ve sevdiği insanlara karşı bağlılığı derinleşir. Bu durum annesi ya da babası bebeğin görüş alanından çıktığında “ayrılma protestosuna” neden olabilir. Aynı zamanda, yabancılardan korkabilir ve onların yanında ihtiyatlı davranabilir. Bu davranış beynin hafıza merkezindeki gelişmeyi de göstermektedir.
• Artık bebeğinizin duygusal özelliklerinin ya da mizacının benzersiz olduğunu biliyorsunuz. Yeni yüzlere ya da rutin programındaki, banyo, uyku zamanlarındaki değişikliklere karşı nasıl tepkiler göstereceğini anlayabilir ve genellikle tahmin edebilirsiniz. Bu size onun tercihlerine daha iyi hazırlanma ve karşılık verme imkanı tanır.
• Kitaplar ve hikayeler “iyi ayrılıklara” nasıl yardımcı olabilir?: Bu dönemde çocuklar hayatlarındaki tanıdık insanlarla bağ kurmuş durumdadırlar ve bu insanlardan ayrılırken çok üzülebilirler. Kitaplar ve hikayeler bu zor zamanlarda yardımcı olabilirler.

Yapabilecekleriniz!

• Sıcak, duygulu ve tutarlı olun. Sarılmalar, öpücükler, tensel ve vücutsal temaslar kendisini güvende hissetmesine yardım eder.
• Ona kavrayabileceği, ısırıp çiğneyebileceği, atıp fırlatabileceği oyuncaklar verin. Örneğin top iyi seçimdir. İçi doldurulmuş kumaştan oyuncak hayvanlar rahatlatıcıdır.
• Saklambaç ve buna benzer oynayın. Bu oyunlar onun insanların ve nesnelerin gözden kaybolup geri dönebileceklerini öğrenmesine yardım edecektir.
• Oyun oynamayı sevin, şakacı olun ve aynaya beraber baktığınızda çeşitli yüz şekilleri yapın.
• Odanın diğer ucundan ona seslenin, sizin yakınında olduğunu bilmesi için gülümseyin ve el sallayın.
• Diğer çocuklarla ilişki kurması için ona fırsat tanıyın.
• Bebeğinizin sizi eğlendirmesine izin verin. Bir şeyler yaptığında alkışlayın ve bu hareketini tekrar etmesi için onu teşvik edin.
• Onu seven diğer yetişkinleri tanımasına yardımcı olun, böylece kısa süreler için sizden ayrı kalmaya başlayabilir. Bu bebeğinizin insanların bir yerden ayrılıp tekrar dönebileceklerini öğrenmesine yardım edecektir.

Kalıplar ve Rutinler

Neler Oluyor? 

• Tam siz artık her şeyin belirli bir programa göre devam ettiğini düşünürken bebeğinizin ihtiyaçları değişir. Birdenbire her günkü rutin işleri tekrar düzenlemek ve yeni kalıplar oluşturmak zorunda kalırsınız. Artık daha uzun süre boyunca konsantre olabiliyordur ve daha fazla ayrıntıya dikkat edebiliyordur. Hafızası daha keskindir ve alt değişimi, beslenme ve uyku gibi olayların tekrar edilmesini bekler. İlk başta sadece çok yakın geçmişte neler olduğunu hatırlayabilir. Daha sonraları, olayın merkezinde kendisi yoksa dahi gözlemlediği olayları hatırlayabilir. Zaman içerisinde, gördüğü ya da hatırladığı insanlar ve olayları taklit ettiğini göreceksiniz.
• Nedenleri sonuçlarla ilişkilendirmeye başlamaktadır. Bir oyuncağı görmek gülümsemesine ve hareketlenmesine neden olabilir çünkü oyuncağı oyun zamanıyla bağdaştırmıştır. Bir ya da iki saat boyunca kuru kaldığı için bez değiştirme programı değişmektedir. Uyku düzeni değişebilir. Bu dönemde pek çok bebek uyuma zorluğu yaşamaktadır. Keşfettikleri yeni dünyadan dolayı o kadar heyecanlıdırlar ki gece her zamanki saatte uyumak için yatırılmaya itiraz edebilirler. Ayrıca bakıcılarının onlarla oynamasını isteyerek gece boyunca daha sık uyanabilirler. Anne babalar bu uyku değişikliklerine bebeğin kendi kendine tekrar uykuya dalmasına cesaret vererek karşılık verebilirler.
• Kitaplar ve hikayeler uyku zamanlarını nasıl daha dinlendirici olabilir?: Bebekler büyüdükçe, uyku düzenleri ve uyku ihtiyaçları değişir. Uyku zamanları hem anne babalar için hem de çocuklar için zor bir hal alabilir. 

Yapabilecekleriniz!

• Tahmin edilebilir olarak bebeğinizin dünyayı anlamlandırmasına yardımcı olun. Düzenli yemek ve uyku saatleri için programlar düzenleyin. Günlük aktiviteler için de rutinler oluşturunuz.
• Yemek, oyun, banyo zamanlarını konuşmak, şarkı söylemek ve sosyalleşmek için düzenli zamanlar haline getirin. Bebeğiniz için çok önemli deneyimler olduğundan dolayı bu aktiviteler boyunca acele etmemeye çalışın.
• Bebeğiniz yorulana kadar sevdiği oyunları, kelimeleri, şarkıları, sesleri ve hareketleri tekrar edin.
• Kitapları, dergileri, işaretleri ve evinizde etrafta bulunan kelimeleri yüksek sesle okuyun. Eğer bebeğiniz aynı kitabı tekrar tekrar isterse şaşırmayın- tekrar öğrenmek için önemlidir.
• Geceleri bebeğinizi daha uzun süre uyuması için teşvik edin. Kendisini baş parmağıyla, emziğiyle, teypteki tanıdık bir müzikle ya da sevdiği özel bir eşyayla rahatlatmasına izin verin.

Duyular

Neler Oluyor?

• Bebekler dünya hakkında daha çok şey öğrenebilmek için tüm duyularına güvenirler. En çok görme ve işitme duyularına güvenirler ama bilgi elde etmek için ayrıca dokunma, koku ve tat alma duyularını da kullanırlar. Bebeğiniz her duyusunu kullanarak ve etrafındaki insanları ve eşyaları inceleyerek içinde yaşadığı dünyayı öğrenir. Gürültü çıkarmak, atmak, dürtüklemek, tatmak ve koklamak, gelişen beynine bol miktarda uyaran sağlar. Sizin de fark edeceğiniz gibi, bebeğiniz bazen bunları tekrar tekrar yapmayı istiyor gibi gözükür. Tekrarlayarak öğrenecektir.
• Yedi aylık olduğunda bebeğinizin beyninin görmeyi kontrol eden kısmı bir ergen kadar iyi görmesine imkan tanır.Yaklaşık olarak, uyanık olduğu zamanın yarısı kadar sürede görsel olarak dikkatlidir. Farklı hızlarda ve uzaklıklarda olan nesneleri takip etmek için gözlerini kullanabilir. Beyninin işitmeyi kontrol eden kısmı oldukça iyi gelişmiştir ve duyduğu seslerin kaynağını söylemeyi öğrenmektedir. İnsan sesiyle çok ilgilidir ve etraf çok gürültülü olmadığında bu seslere dikkat eder.

 

Yapabilecekleriniz!

• Bebeğinizin artan kabiliyeti, hareketliliği ve merakı olduğu için evinizi onun için güvenli bir yer haline getirin.
• Yatak için, hareket eden kısımlarını itmesine, çekmesine, bastırmasına ve hareket ettirmesini teşvik eden egzersiz aletleri kullanın.
• Ona, zil, müzik kutusu gibi ses yapan oyuncaklar verin.
• Farklı maddelerden yapılmış, sert ve yumuşak oyuncaklar seçin.
• Eğer seslere karşı sizin beklediğiniz şekilde karşılık vermiyorsa bir işitme testine götürün.
• İki cm. den daha küçük olan her oyuncak ve eşyayı ulaşabileceği yerlerden uzaklara koyarak boğulma tehlikelerini önleyin.
• Bebeğinizi beslerken, banyo yaptırırken ya da giydirirken onunla konuşun ve ona şarkı söyleyin. Oyun oynarken, yürürken ya da arabayla yolculuk ederken neler yaptığınızı ve neler gördüğünüzü ona tarif edin. Uzmanlar bebeklerle konuşulurken kullanılan, yüksek perdeli şarkı söyler gibi kullanılan konuşma tarzının bebeklerin konuşmanın temel yapı taşlarını oluşturabilmeleri için kullanışlı bir yol olduğuna inanırlar.
• Bebeğinizle yüz yüze konuşun. Çıkardığı sesleri taklit ederek onunla ilgilendiğinizi gösterin.
• Her gün çocuğunuza yüksek sesle bir şeyler okuyun.
• Eğer yeni bir dil öğrenmesini istiyorsanız öğretmeye erken başlayın ve düzenli olarak öğretin.
• Kitaplarla özellikle kalın mukavvadan ya da kumaştan yapılan, dokunabileceği, ağzına sokabileceği ya da vurabileceği kitaplarla oynamasını teşvik edin. Parlak renklere, aşina olduğu nesnelere ve diğer bebeklerin resimlerine bakmaya bayılacaktır.

Ana Motor Koordinasyonu

Neler Oluyor?

• Bu dönem boyunca motor gelişimdeki ilerleme bebeğinizin gelişen beyni tarafından etkilenir. Bebekler doğduklarında beyinlerinin refleksler dışındaki hareketleri kontrol ve koordine edecek kısımları yeterince gelişmemiştir. Beynin bu hareket alanlarının gelişimi baştan ayak parmağına doğru olan bir sıra izler, yani, beynin baş ve boyun kaslarını kontrol eden motor kol ve gövde

Yapabilecekleriniz!

• Yürümeye başlamadan önce, yerde oynayarak ellerini, kollarını, gövdesini ve bacaklarını kullanmasına imkan tanıyın.
• Evinizi, mutfak dolaplarında, çekmecelerde, dolap kapaklarında güvenlik kilidi kullanarak bebeğiniz için güvenli bir ortam haline getirin. Kırılabilecek ya da üstüne devrilebilecek eşyaları ulaşabileceği yerlerden uzağa koyun. Elektrik duyularına güvenlik fişleri takın.
• Boğulmalara karşı kaslarını kontrol eden alanından daha önce gelişir. Bunlar da bacakları kontrol eden alandan daha önce gelişir. Bu gelişme doğumla başlar ve bebek 6-12 aylık olduğunda gövde ve bacak kaslarını kontrol eden, bu dönemin hareketle ilgili önemli gelişmeleri için kritik olan alana ulaşır.
• Bebeğinizin korteksi vücudunun daha uzak bölgeleriyle bağlantılar kurmaktadır. Yeni doğanın kontrolsüz sarsıntıları ve refleksleri gitgide yerini kontrollü hareketlere bırakmaktadır. Ancak tüm kas grupları aynı zamanda gelişmez. Bebeğiniz oturmaktan yürümeye evreler atlayarak geçecektir. Beyni, belirli hareketler için olan devreleri her noktada sistematik olarak netleştirecektir. Bebeğiniz yaşadığı dünyayı, içinde hareket ederek öğrenecektir. Emeklemeye başlamadan önce yerlerde sürünmesinden emeklemesine, sonra da kendi başına ya da bir yetişkinin yardımıyla yürümesine kadar olan süreci fark edeceksiniz. Hareket etmek, daha önce çoğu zaman yalnızca etrafı gözlemleyen bebeğinizin etrafta rahatça dolaşmasına imkan tanımaktadır. Bu dönemin sonuna doğru yardımla ya da herhangi bir yardım olmadan ayağa kalkabilecektir. Bir mobilyaya tutunarak dolaşmak, sıralamak sık görülen davranışlardır.
• Hareket etmek bir bebek için önemlidir. Bir bebeğin hareket yeteneğini kullanmasına ne kadar çok izin verilirse, bebeğin beynindeki motor devreler daha iyi işlenmiş hale gelir. Pratik ve egzersiz imkanı, bebeğinizin hareketinin acemi ve biçimsiz bir halden koordineli ve gelişmiş bir hale gelmesini sağlar. Egzersiz ayrıca gövdedeki ve kol ve bacaklardaki kasların da gelişmesine yardımcı olur. Bu nedenle gün boyunca bebeğe etrafta rahatça dolaşmasını sağlayacak imkanlar yaratılmalıdır.
• Merdivene tırmanmasını denetleyin.
• Müzikle ve ritimle dans edin.

İnce Motor Koordinasyon

Neler Oluyor?

• Bu dönem, şişeleri tutabilmek ve oynamak için eşyaları kavrayabilmek gibi basit yeteneklerle başlar. Baş parmağını ve diğer bir ya da iki parmağını kıskaç gibi kullanarak küçük maddeleri kavrayabilir. Çıngırağını birkaç dakika boyunca tutabilir. Avuç içini ve bütün parmaklarını kullanarak eşyaları tutmasını öğrenir. Ellerini sıkıca tuttukça ve eşyaları birbirine vurdukça yeni becerilerinin ortaya çıktığını göreceksiniz. Genellikle bir eşyayı aynı anda her bir elini kullanarak tutar. İşaret parmağıyla nesneleri gösterir, tutar ve çeker. 

Yapabilecekleriniz!

• Hoşuna giden bir oyuncağı, ona doğru gitmesini teşvik etmek için ulaşamayacağı bir yere koyun.
• Eşyaları kavraması, ağzına sokması, yığın yapması, sallaması, fırlatması için bebeğinizi teşvik edin. Üzerinde değişiklikler yapması mümkün olan oyuncaklar, hem elleri ve gözlerini koordineli bir şekilde kullanmasına hem de yaptığı bir işle olan bir şey arasında bağlantı kurmasına yardım edecektir. Yumuşak toplar, özellikle de yuvarlandığında sallananlar bebeğinizin ilgisini çekecektir.
• Banyoda oynaması için bebeğinize su üstünde kalmaktan daha fazlasını yapan oyuncaklar verin. Böylece, banyo sırasında su fışkırtmak, elleriyle su dökmek, su tekerleğini döndürmek gibi şeylerle meşgul olacaktır.
• Elleriyle yemek yemeye başlamasına izin verin.

Dil Gelişimi 

Neler Oluyor?

• Bebeğiniz sık sık; ma, mu, da, di, da, ba gibi heceler kullanmaktadır ve kullandıkça bu heceler daha anlaşılır bir hale gelecektir. Kısa bir süre sonra dört ya da daha fazla heceyi bir araya getirmeye başlar. Sesli ve sessiz harfler ilk başta rastgele bir şekilde kullanılır ve sesler ağzından bir anda çıkar. Yedinci ayda “mama” ve “baba” demeye başlar. Çeşitli sesleri ve tonlamaları kullanarak ses ve ses dizilerini taklit etmekten çok hoşlanır. İlk kelimeleri sekizinci ay civarında ortaya çıkar ve bu zamanlarda kendisine verilen basit yönergeleri anlamaya başlar. Kimi sesleri kimi nesnelerle bağdaştırır, “çuf çuf” sesini “tren” kelimesiyle bağdaştırması gibi.    

Yapabilecekleriniz!

• Öksürük gibi sesleri taklit eder. Duygularını ve tepkilerini vurgulamak için sesler kullanır.
• Şarkı söylerken kullanılan tonlamalar bebeği hayran bırakır. Kimi bebekler, bilinen bir eşyayı geri getirmek gibi kendisinden istenen şeyleri yapabilmeye başlar.
• Doğduklarında bebekler yetişkinlerden çok daha fazla kelimeyi algılayabilmektedirler. Siz onlarla daha fazla konuştukça anadillerindeki seslere daha fazla odaklanabilmektedirler çünkü kimi sesleri duymak beyinde bu seslerin olduğu sinirsel devreleri güçlendirirken diğerlerini zayıflatır. Altıncı ve on ikinci aylar arasında bebekler yabancı bir dildeki ses farklılıklarını ayırt etme yeteneklerini kaybetmeye başlarlarken, anadillerindeki ses farklılıklarını ayırt etme yetenekleri artar.
• Altıncı aydan önce, bebekler aşina oldukları kelimeleri tanırlar ancak çok azını anlayabilirler. Ses ve anlam arasındaki bağlantı ikinci altı ayda ortaya çıkar. Bu da beyindeki dille ilgili olan kısımların gelişmesine işaret olabilir.

Klinik Psikolog
Pedagog
İnci Vural