Bebek Gelişimi / 2-6 Aylar Arası

İlişkiler ve Duygular

Neler Oluyor?

• Bebeğinizin beyninin, duygularını kontrol etmesine yardım edecek kısmı hızlı bir şekilde gelişmektedir. Başkalarıyla beraber olmayı sevmeye başlar ve insan yüzlerine bakmak çok ilgisini çeker. Uzmanlara göre, yüz ifadeleri ve diğer işaretler bebeğin etrafındaki dünyayla bağlantı kurmasına ve onunla ilgilenen yetişkinlerle, özellikle de anne ve babasıyla, önemli duygusal bağlar kurmasına yardım etmektedir. Bebeğiniz hareketlerinin (özellikle gülümsemesinin ve mırıldanmasının ya da ağlamasının) etrafındaki büyüklerden duygusal karşılıklar almasına neden olduğunu öğrenir.
• Duygusal gelişimin başka bir alanında bebek, banyo, oyun ve yemek zamanları gibi günlük rutin işlerde ortaya çıkan stres ve heyecanla baş etmek gibi içsel dengelerini kurmayı öğrenmeye başlamıştır. Sizinle her gün yaşadığı deneyimler, gelecek birkaç ay içerisindeki mutluluk, üzüntü, heyecan, korku gibi diğer duygularının gelişmesine yardım edecektir.

Yapabilecekleriniz! 

• Bebeğinizin kendisini çevik, tetikte ve sosyal hissettiği dönemlerde ona karşılık verin.
• Göz teması için olan isteğine karşılık verin.
• Gülümsemesine ve mırıldanmasına karşılık verin.
• Duygusal bağlarını güçlendirmesine yardım etmek için gülümseyin, dokunun, başınızı sallayın, onunla konuşun ve onu dinleyin.
• Bebeğinizi gözlemleyin ve size yolladığı işaretleri okumaya çalışın.
• Bebeğinizin bir aktiviteden fiziksel ve duygusal olarak yorulmuş olabileceğini aklınızda bulundurun. Bu gibi durumlarda durun ve aktivite değiştirin, bebeğinizin kendisini hazır hissettiğinde tekrar aktiviteye katılmasına imkan tanıyın. Odanın başka bir köşesi ya da evin diğer bir odası olsa bile bebeğinize mekan değişikliği yaratın.
• Heyecan, düş kırıklığı ya da stres dönemlerinde bebeğinizi sakinleştirerek duygusal kontrolünü sağlamasına yardım edin.
• Bebeğinizin tüm davranışlarının bir anlamı olduğunu aklınızda bulundurun. Kendinize “Bebeğim bana ne anlatmaya çalışıyor?” diye sormanız, nasıl davranacağınıza karar vermenize yardım edecektir.
• Yumuşak bir ses kullanın ve gülümseyin. Yavaşça sallamak gibi, yumuşak müzik ve yumuşak sesler ya da ninniler de size yardımcı olacaktır.
• Kollarını yavaşça ovun, bebeğinizi tutun ve yavaşça sallayın.
• Bebeğinizi bir battaniyeye sarmaya ya da kanguru veya askıda taşımaya çalışın.
• Emmek için, emzik ya da yumruğu gibi, bir nesne bulmasına yardımcı olun.
• Bebeğiniz büyüdükçe, onu sakinleştirmek için kucağınıza almak zorunda kalmayabilirsiniz. Rahatlamak için sesinizi ya da görüntünüzü kullanmaya başlayabilir. Kendi rahatlama yöntemlerini geliştirmesine izin verirken ona ihtiyacı olan desteği vermeniz bu aylarda önemli hale gelir ve dünyayı güvenli bir şekilde araştırmaya başlamasına yardımcı olur.
• Eğer tüm bu davranışlarınız işe yaramasa bile pes etmeyin. Başka yollar deneyin ve bebeğinizi gözlemleyerek neye ihtiyacı olduğunu anlamaya çalışın. 2. ve 6. aylar arasında bebek hala düzensiz bir şekilde ağlayabilir ve ağlamanın nedenini anlamak kolay olmayabilir. Ağlama dönemlerini not etmek bebeğinizin ne zaman, neye ağladığını anlamanızda yardımcı olabilir. Bu, aynı zamanda gün gün ağlama süresinin uzunluğunu görmenize de yardımcı olur.

Kalıplar ve Rutinler

Neler Oluyor? 

• Bu dönemde bebeğiniz belirli bir düzeni olan tahmin edilebilir bir dünyada yaşamaktan hoşlanır. Daha uzun süre boyunca uyuyabildiğinden ve beslenme zamanlarının arası uzadığından, yemek yemek, uyumak ve yeni şeyler yaşamak için kendine yeni bir program oluşturmaktadır. Gelişen zihinsel kabiliyeti gördüğü, duyduğu, kokladığı, dokunduğu ve tattığı şeyleri sınıflandırmasına yardım eder. Bebeğiniz rahat ve güvenli ortamlarda insanlara, eşyalara ve yeni deneyimlere açık olacaktır. Eşyaları nasıl daha da yakından incelediğini izleyin. Kaslarını nasıl daha iyi kullanmaya başladığını ve eşyalara ulaşmayı düşündüğünü göreceksiniz.
• ve 6. ay arasında oyun, çocuklar için çok farklı şekiller alabilir. Örneğin, bu dönemde bebek eliyle tutabildiği her şeyi ağzına sokarak inceleyecektir. Bu nedenle oyuncakların temiz olduğundan ve yutabilecekleri eşyaların ulaşamayacakları yerlerde olduğundan emin olmak gerekir. Bebekler tekrar tekrar eşyaları atmak ya da hareket eden şeyleri ezmek gibi davranışlarla, hareketlerini tekrarlayarak oynarlar. Davranışlarının etraflarındaki insanlar ve eşyalar üstünde etkisi olduğunu fark etmeye başlarlar.

Yapabilecekleriniz! 

• Tahmin edilebilir şekilde davranarak bebeğinizin dünyayı anlamlandırmasına yardımcı olun.
• Düzenli beslenme ve uyku saatlerinden oluşan programlar yapın. Yemek, uyku, banyo ve alt değiştirme gibi günlük işler için rutinler oluşturun.
• Işık ve ses beyindeki uyku merkezlerini etkileyebilir bu nedenle uyku için karanlık ve sessiz bir ortam yaratın. Sıcaklık miktarı da beynin uyku merkezlerini etkileyebileceği için, ortalama sıcaklık tercih edilir.
• Uykuya hazır olduğunu gösteren işaretleri izlemek önemlidir. Uykusu geldiği halde uyumayan bebekler bir süre sonra fazla uyarılır ve fazla uyarılmış bebekler dinlenmek için sakinleşmekte zorlanırlar.
• Bebekler yüzü koyun değil, sırt üstü yatırılmalıdırlar. Yüz üstü yatırmanın Ani Bebek Ölümü Sendromu’nun (Sudden Infant Death Syndrome) artarak ortaya çıkmasıyla ilişkili olduğu görülmüştür.
• Hoşuna giden davranışları tekrarlamasına imkan tanıyın. Bu onun öğrenme şeklidir.
• Oyun oynadığınızda oyunun adımlarını tekrar ederek ona düzen duygusunu verin. Örneğin ce-e gibi bir oyun onun bir sonraki adımda neler olacağına dair tahminler yürütmesine yardım eder.
• Alt değiştirmek gibi rutin aktiviteleri, parmaklarını sayarak, gıdıklayarak ve elleriyle oynayarak oyun haline getirin.
• Sık sık gülümseyin. Dilinizi dışarı çıkarın ve sizi taklit edip etmediğine bakın. Sık sık konuşun, duygularınızı ifade edin!
• Oyuncaklarını, her birini tek tek tanımasına fırsat vererek tanıtın. Her defasında birini tanıtın. Bir diğerini tanıtmadan önce birkaç gün ya da daha uzun sürenin geçmesini bekleyin. Her yeni şeyi ne kadar uzun süre inceleyecekleri bebekten bebeğe fark edebilir. Ona yeni bir şey verdiğinizde dikkatini veriyor mu diye bakarak ve ne zaman ilgisini kaybettiğini gözlemleyerek, bebeğinizin verdiği ipuçlarını izlerseniz, tercih ettiği uyarılma düzeyini yakalayabilirsiniz.
• Farklı renkleri, dokuları ve zararlı olmayan eşyaların boyutlarını incelemelerine izin verin ve nelerden hoşlandığını anlamak için onu izleyin.

Duyular

Görme

Neler Oluyor?

• Bebekler doğduklarında iyi göremezler ama bu dönemde beynin görmeyi kontrol eden kısmı önemli bir şekilde gelişmektedir. 0-2 aylıkken görme mesafesi yaklaşık 2 metre ile sınırlıydı. Şimdi belirli uzaklıktaki nesneleri görebilir.
• Görme duyusu neredeyse bir yetişkininki kadar iyi çalışmaktadır. Renkleri görebilir ve hareket eden nesneleri gözleriyle takip edebilir. Tek bir imgeyi net bir şekilde görebilir ve derinlik algısı gelişmiştir. 3 ve 6 aylar arasındaki bir bebeğin gözleri birlikte hareket etmelidir, kaymamalıdır ve bir nesne üstünde ikisi birlikte odaklanabilmelidir.
• Bebeğe gelen görsel algı nesnesini de etkilediği için şaşılık gibi sık görülen göz problemlerinin tedavisine mümkün olduğunca erken başlamak önemlidir
• Bebekler Kitaplardaki Resimlere Baktıklarında Ne Düşünüyor Olabilirler? Resimlerin aslında ne anlama geldiğini bilmeseler de, çok küçük bebekler dahi kitaplardaki resimlere odaklanabiliyor ve dikkatlerini verebiliyorlar. Bu, önemli bir okur yazarlık yeteneği olan resimleri tanımada önemli bir ilk adımdır.

Yapabilecekleriniz! 

• Çoğu uzmana göre bebeklerin görme yeteneği az yardımla ya da hiçbir yardım olmadan da gelişecektir. Ancak, bebeğe çok çeşitli ilginç görsel uyaranlar sunmak ve gördükleri hakkında bebekle konuşmak, anne babanın bebeğin görsel yeteneklerini geliştirmesine yardım etme yollarıdır. Ancak, bunu sağlamak için televizyon programları en iyi yol değildir çünkü bir sahneden diğerine çok hızlı bir şekilde geçilir ya da hareketler bir bebeğin takip edebileceğinden çok daha hızlıdır. Bu nedenle bir bebek için fazla uyarıcı hatta üzücü olabilir.
• Bir zaman bir tek yeni şey göstermek bebeğinize yardımcı olabilir.
• Bebeğinizin sizin ifadelerinizi inceleyebildiği zamanlarda yüz yüze iletişim kurun.
• Bebeğinizi yüzleri, nesneleri ve hareketleri en iyi görebileceği şekillerde tutun. Gözleriyle kafasını aynı zamanda hareket ettirebilmeye başladığında gözleriyle nesneleri takip edebileceği oyunlar oynayın.
• Aynada nasıl göründüğünü ona gösterin. Zaman içinde gülümsemeyi, sesler çıkarmayı ve gördüğünün kendi yansıması olduğunu öğrenecektir.
• Tahmin edilebilirliğin kaybolması ya da belirli kalıpların yokluğu stres yaratabilir. Yeni bir aktivitenin zorluk derecesini ne zaman azaltacağınızı ya da ne zaman bitireceğinizi onu mutsuz ve sinirli değil rahat hissettiren aktivitelere ne zaman geri dönmeniz gerektiğini kestirmeye çalışın.

İşitme

Neler oluyor?

• Üç aylık olduğunda, bir bebeğin beyni pek çoğu anadilinde yer alan birkaç yüz kelimeyi ayırt edebilir. Beyin kendisini en sıklıkla duyduğu kelimeler etrafında organize eder ve dili verimli bir şekilde işlemek için işitsel bir harita oluşturmaya başlar. Şu ana kadar herhangi bir müzik türünün erken dönemde beyin gelişimine katkıda bulunduğunu gösteren bir çalışma olmamıştır. Burada önemli olan nokta, hangi türde müzik çalınırsa çalınsın bebek buna olumlu bir şekilde karşılık verir.
• Bebekler Onlara Söylediğiniz Kelimeleri Anlıyorlar Mı? Çok küçük bebekler bile insan sesine ve konuşmasına dikkat eder. Muhtemelen küçük bebekler ne söylendiğini anlamıyordur ama insan konuşmasındaki tonlama, ritim ve kafiyeyi anlayabiliyorlar.

 Yapabilecekleriniz! 

• Pek çok yetişkin küçük bir çocukla konuşurken kendisini aptal gibi hisseder. Ama hissetmeyin! Bebeklerle gördükleri şeyler ya da yaşadıkları deneyimler hakkında konuşmak bebeklerin dil gelişimine katkıda bulunur.
• Müziğin yatıştırıcı bir etkisi olabilir. Tekrar eden ritmi ve şablonu olan şarkı ya da ninniler söylemeye çalışın. Müzikle dans etmeyi deneyin.
• Çeşitli türlerden müzikleri deneyin ve bebeğinizin en çok hangisinden hoşlandığına karar verin. Fazla uyarılmayı önlemek amacıyla müzik sesini fazla açmayın, kısık bir düzeyde dinleyin.

Tat, Dokunma ve Hareket 

Neler Oluyor?

• Bebeğin tatma ve koklama duyularının gelişme derecelerini gösteren fazla bir klinik bulgu henüz yoktur.
• Salıncaklar pek çok bebeğin sevdiği rahatlatıcı hareketleri sağlar. Ancak, salıncakları gereğinden fazla kullanmamak için dikkatli olmak gerekir. Salıncakta fazla zaman geçirmek bebeğin hareketlerini tek bir yönde sınırlar: öne ve arkaya. Ayrıca, sarılma, konuşulma, oynanma ve dokunulma deneyimlerini de sınırlayabilir. Uyku dönemlerinde uzun süreli hareketten sakınılmalıdır. Uyku boyunca olan hareket ve sallanmalar beyni daha hafif uykuda kalmaya zorlar, derin uykuya geçişi engeller ve uykunun daha az dinlendirici olmasına neden olur.

Yapabilecekleriniz!

• Diğer duyuları harekete geçirmek için farklı dokulardan maddeleri kullanarak derisi üstünde yumuşak dokunuşlar yapabilirsiniz. Keçe, kürk gibi maddeleri deneyiniz. Eğer bunlardan hoşlanmazsa hareketi durdurunuz.
• Salıncağı saatlerce kullanmak yerine, bebeğinizi kollarınıza alıp yürüyerek ya da mümkün olduğunda hafifçe sallayarak da aynı sakinleştirici etkiyi yaratabilirsiniz. Kimi bebekler kanguruda taşınarak anne babalarına yakın olmayı çok severler.

Motor Koordinasyon

Neler Oluyor?

• 2-6 aylık dönemde çok büyük bir fiziksel gelişim göreceksiniz. Bebeğinizin düşünerek yaptığı hareketler yeni doğduğundaki otomatik hareketlerin yerini alır. Ana motor hareketleri kuvvet ve koordinasyon açısından gelişmektedir. Tekmeleri aktif bir şekilde vücudun arkasından ön tarafına doğru yuvarlanmaktadır. Emeklemeye hazırlanmaktadır.
• İlk başta başını kontrol etmeye başlar. İki aylıkken kafasını ve omuzlarını yataktan kaldırmak için uğraşır. Beş aylık olduğunda, gövdesindeki ve sırtının alt kısmındaki kasları daha fazla kontrol edebilmeye başlamıştır. Sandalyede arkaya yaslanarak oturabilir ve kendini dengede tutabilir. Zamanla yardımla ayağa kalkabilmektedir.
• Küçük kasları da gelişmektedir. Emmeyi ve çiğnemeyi kontrol eden kasların hareketi daha koordineli hale gelmiştir. 3 aylıkken, oyuncakları parmaklarında tutabilir ve parmaklarıyla oynayabilir. Eşyaları ağzına alır. Zamanla, baş parmağının yardımıyla eşyaları daha güvenli bir şekilde tutmaya başlar. Küçük ve büyük kaslar bir arada çalışmaktadır. Oyuncağını bir elinden diğerine geçirebilmektedir.
• Bebekler Neden Kitapları Çiğnemeyi Severler? Bebekler dünyayı tüm duyu organlarını kullanarak öğrenirler. Eşyaları ağızlarına almak onların en sevdikleri inceleme yöntemlerinden biridir. Bebek bir kitabı çiğnediğinde kitapların fiziksel özelliklerini öğrenir, ki bu da önemli bir ilk dönem okur yazarlık yeteneğidir.

Yapabilecekleriniz! 

• Bebeğiniz güvenli bir şekilde etrafta dolaşmanın ve geniş kaslarını kullanmanın pek çok imkanından yararlanacaktır. Yerde onunla oynayın böylece hem sizinle etkileşim halinde olur hem de egzersiz yapar.
• Bebeğinizin kavrama hareketinin pratiğini yapması ve ellerinin kullanışlı araçlar olduğunu öğrenmesi için bebeğinize birkaç basit oyuncak verin. Tutacağı olan çıngırak, plastik zil ya da tutabileceği yumuşak bir bebek iyi bir tercih olabilir. Yatağına, 7-8 cm. çapında, görebileceği, ulaşabileceği ya da hafifçe dokunabileceği hareketli eşyalar asın.
• Bebeğiniz altı aylık olduğunda, ona kaşıkla katı yiyecekler vermeyi deneyin. Ortaya çıkan yetenekleri geliştirmek için katı maddeleri şişe yerine kaşıktan almaları önemlidir. Bu yeteneğinde uzmanlaşmasını beklemeden önce ona pratik yapma imkanı tanıyın. Bebeklerin dillerini daha az itmeyi ve yemeğe ağızlarına almayı ve onu çiğnemeyi aynı ritimde gerçekleştirmeyi öğrenmeleri gerekmektedir. Bu ilk başta boğazına yemek kaçmasına ve tükürmesine neden olabilir.

Dil Gelişimi 

Neler Oluyor? 

• Uzmanlar bebeklerin yetişkinlerden daha kolay dil öğrenebildiğine inanıyor. Bu dönem dil öğrenmek için en önemli zamandır. İlk başta, bebekler pek çok farklı dilden sesler duyma yeteneğine sahiptirler. Eğer kullanılmazlarsa, duydukları dilin beyindeki bağlantıları güçlenirken, beyindeki diğer dillerin olduğu bağlantılar zayıflar. Genelde üçüncü ayın sonunda anlaşılmaz sesler çıkarmaya başlar. Bu “aalar” ve “oolar”a mırıldanmalar denir. Bu sesli harflerin yanına sessizleri eklediğinde genelde “p”, “b”, ve “m”yi seçer. Bu anlaşılmaz seslerin miktarı her geçen ay artmaya başlar. Kısa bir süre sonra heceler bir araya gelir. Sesli gülmek ve çığlık atmak gibi, bebeğin diğer sesleriyle birlikte bu heceler bebeğin ilk kelimelerinin, cümlelerinin başlangıcıdır. Sesleri artık daha bir amaca yönelik olarak dinlemeye başlar. Homurtular, hırlamalar ve şikayetler onun mutsuzluğunu ifade edecektir.

Yapabilecekleriniz!

• En sevdiği sesleri taklit ederek sesler çıkarmasını cesaretlendirin.
• Kelime oyunları ya da kafiye oyunları oynayın. Size katılmasına ve beraber sesler çıkarmanıza imkan yaratın.
• Kelimelerin ne anlama geldiğini bilmese bile onu da konuşmaya katın. Onunla nasıl konuştuğunuza olan ilgisinin sizi yönlendirmesine izin verin.
• Şarkılar söyleyin.
• Karmaşık olmayan kitapları yüksek sesle okuyun.
• Televizyonu sizin yerinize, dil gelişimini uyarıcı mekanizma olarak kullanmayın çünkü oradaki dil, etkileşim halindedir.
• Çeşitli sesler çıkardığında duyduğunuz mutluluğu gösterin.
• Başkalarını taklit ettiğinde ona karşılık verin.

Klinik Psikolog
Pedagog
İnci Vural